در رزمایش های اخیر «نزسا» در منطقه شرق کشور یگان های متحرک زمینی، زرهی و ضدزرهی با پشتیبانی پدافند هوایی متحرک و بالگردها تاکتیک (راهکنش)های جدید و به روز متناسب با نقاط ضعف و قوت نیروهای دشمن و خودی را بکار گرفتند و علاوه بر تمرین و هماهنگی نیروهای عمل کننده در کمیت بالا، توان دفاعی را در شرق کشور که همواره از سوی دشمن به اندازه قدرت سایر مناطق تلقی نمی شد را به نمایش گذاشتند.

بکارگیری راهکنش زمین مسلح که در آن مناطق مختلف شناسایی شده که احتمال حضور و استفاده دشمن از آن برای نفوذ بالا است با تجهیزات مختلفی که در مناطق مناسب و مخفی و استتار شده اند پوشش داده شده است، یکی از این روش هاست.

این تجهیزات شامل انواع کنترل از راه دور و به کار رونده توسط انسان است. از آن جمله، مین های هوشمند که برای مقابله با ستون های ادوات دشمن از عملکرد بسیار بالایی برخوردار هستند. در این رزمایش همچنین از مین های جهنده نیز استفاده شد. هر چند مین های جهنده تا امروز کاربرد ضدنفر داشته اند اما با توجه به مطرح شدن این سلاح در انهدام ستون های ادوات دشمن ممکن است نمونه خاصی از آنها برای مقابله با ادوات توسعه یافته باشد.

انفجار سرتاسری ستون ادوات دشمن

تانک های تی-72 و نفرهای مسلح به سلاح های نیمه سنگین و موشک انداز نیز با بهره گیری از اختفاء در زمین و خروج به موقع برای انهدام اهداف شناسایی شده دشمن و عقب راندن آنها در بخشی از این رزمایش به ایفای نقش پرداختند.

تی-72 یک تانک رزمی اصلی میدان نبرد تمام شنی دار مجهز به سلاح های قدرتمند، حفاظت زرهی قابل اطمینان و دارای تحرک بالا و دارای سه نفر خدمه است. این تانک به یک توپ 125 میلیمتری بدون خان که در راستای ارتفاع و سمت، پایدارسازی شده است، یک تیربار 7.62 میلیمتری PKT هم محور با توپ و یک تیربار 12.7 میلیمتری ضدهوایی مجهز می باشد. این تانک با ادوات ترازکننده و نشانه گیری و مسافت یابی لیزری بسیار دقیق تجهیز شده به علاوه یک سامانه بارگذاری خودکار که نرخ شلیک مؤثر بالایی را تضمین می کند.

سامانه کنترل آتش نصب شده در این تانک، هدف گیری اهداف ثابت و متحرک را در شرایط سکون و حرکت تانک، ‌بطور دقیقی ممکن می سازد. این سامانه با تمامی مهمات مصرفی در تانک تی-72 سازگار بوده و دقت شلیک و احتمال اصابت به هدف را برای این خودروی زرهی رزمی اصلی میدان نبرد به نحو چشمگیری افزایش می دهد. توانایی شلیک در حال حرکت،‌ باعث کاهش آسیب پذیری تانک در حملات ضد تانک دشمن شده و ارزش رزمی و بقاپذیری این تانک را در میدان نبرد افزایش می دهد زیرا با حذف توقف تانک برای شلیک فرصت هدفگیری ساده آن برای دشمن در زمان سکون از بین می رود. قابلیت آسان انتخاب اهداف در شرایط مختلف آب و هوایی و همچنین خط دید هدف، بطور مستقل از راستای سلاح نیز به مدد این سامانه کنترل آتش پیشرفته ممکن گردیده است.

سلاح اصلی این تانک قدرتمند، یک قبضه توپ کالیبر 125 میلیمتری از نوع 2A46M است (کالیبر به قطر داخلی لوله سلاح یا قطر خارجی گلوله گفته می شود). این توپ از مهمات متنوعی استفاده می کند که شامل گلوله های عادی، گلوله های پر سرعت نفوذگر و موشک ضدزره است. نحوه تغذیه مهمات در این توپ به هر دو نوع دستی و خودکار است که نواخت تیر در این دو حالت 4 و 8 شلیک در دقیقه خواهد بود.

اجرای آتش توسط تی-72؛ به خروج تی-72 دیگر از داخل زمین در سمت راست تصویر توجه کنید

ساده ترین نوع مهمات این تانک از نوع انفجاری شدید است. این پرتابه با طول 677 میلیمتر و جرم 23 کیلوگرم، 3.4 کیلوگرم TNT حمل کرده و به نهایت برد 12200 متر می رسد. این پرتابه با سرعت 850 متر بر ثانیه از لوله توپ خارج شده و دارای پره های فولادی پایدار کننده در انتهای خود است.

این مهمات گزینه بسیار مناسبی برای شلیک های منحنی برای اصابت اهداف در فواصل دور است که با کمک سامانه های پیشرفته یافتن مختصات هدف و ارائه به سامانه کنترل آتش که قابلیت هدفگیری اهداف متحرک در حالت حرکت خود را دارد به شمار می رود. گفتنی است اجرای آتش منحنی یکی از مأموریت های اجرا شده در این رزمایش ها بود که علاوه بر تانک ها، توپخانه های سنگین و نیمه متحرک نیز در آن امکان مشارکت را دارند.

دیگر مهمات توپ2A46M ، گلوله ضد زره می باشد. این پرتابه، در جلوی خود به یک میله پیزوالکتریک به عنوان حسگر برخورد و فعال کنند فیوز اصلی مجهز است و حدود 1.6 کیلوگرم از جرم 19.34 کیلوگرمی آن را ماده منفجره تشکیل می دهد. در انتهای این پرتابه شش پره فولادی نصب شده که پایداری مناسبی برای آن در حال پرواز به سوی هدف فراهم می آورد.

مهمات ضد زره تانک تی-72 توان نفوذ در 550 میلیمتر زره را داشته با سرعت خروج 905 متر بر ثانیه از لوله به برد 4000 متر دست پیدا می کند که بردی مناسب برای صحنه نبردهای امروز است.

اما تانک پر قدرت تی-72، به یکی دیگر از مرگبارترین تسلیحات ضد زره از نوع APFSDS نیز مجهز است. این نوع مهمات که نام آنها برگرفته از ترجمه لاتین عبارتی معادل با پرتابه پایدار شده سوراخ کننده زره می باشد با بهره گیری از پدیده افزایش انرژی جنبشی در صورت کاهش وزن پرتابه(با انرژی ورودی یکسان) به سرعت فوق العاده بالای 1715 متر بر ثانیه در خروج از لوله توپ دست می یابد. جرم این پرتابه 6.5 کیلوگرم بوده و توان نفوذ آن 470 میلیمتر بوده و به بیشینه برد 3000 متر دست می یابد. این دو نوع مهمات گزینه های مناسبی برای انهدام و یا از کار انداختن تانک های دشمن هستند.

گلوله ثاقب 125 میلیمتری تانک تی-72 ساخت ایران

تانک های ارتقاء داده شده تی-72 کشورمان قابلیت شلیک موشک تندر را نیز از لوله توپ اصلی خود دارند. این موشک برای انهدام زره پوشش ها، تأسیسات بتنی، هداف پروازی کم سرعت و با ارتفاع پروازی پایین و نیز اهداف دریایی ساخته شده است. با توجه به اینکه این پرتابه از نوع هدایت شونده است، قابلیت درگیر شدن با اهداف متحرک را داراست که در سه نمونه قبلی مهمات وجود نداشت.

سامانه هدایت آن از نوع لیزری فرمان به خط دید نیمه خودکار(SACLOS) بوده و کاربر تنها نیاز به نگهداشتن نشانه موجود در سامانه هدفکیری روی هدف تا لحظه برخورد دارد. سرجنگی 3.5 کیلوگرمی، قابلیت نفوذ 700 میلیمتر سرعت خروج از دهانه لوله برابر با 370 متر بر ثانیه، کمینه و بیشینه برد 100 و 4000 متر و قابلیت کارکرد در دمای 50-/+ درجه سانتیگراد از ویژگیهای این موشک است. بدین ترتیب تانک های تی-72 کشورمان از قابلیت رویایی با تهدیدهای مدرن برخوردار هستند و در این رزمایش با اجرای شلیک در حال حرکت بخشی از توانمندی های خود را اثبات کردند.

نفرهای رزمی بی-ام-پی-2 یک خودروی زرهی پرتحرک مجهز به یک قبضه توپ 30 میلیمتری خودکار و پرتابگر موشک ضدزره ای-تی-4 و ای-تی-5 هستند که موشک جدیدتر ای-تی-5 کنکورس با نام توسن در کشورمان تولید می شود.

نفربر بی-ام-پی-2؛ پرتابگر موشک توسن روی برجک مشهود است

توپ 30 میلیمتری این نفربر که توسط سامانه های پایدارساز در دو صفحه افقی و عمودی پشتیبانی می شود از دو نوع مهمات معمولی و نفوذگر استفاده کرده و قابلیت انتخاب نرخ شلیک 200-300 ویا 500 شلیک بر دقیقه را داشته و قدرت نفوذ مهمات آن بین 15 تا 25 میلیمتر در زره است. برد مؤثر این توپ قدرتمند 1500 متر در برابر اهداف زرهی، 2500 متر در برابر اهداف زمینی عادی و 3000 متر در برابر اهداف هوایی بوده و قابلیت شلیک در حال حرکت را دارد.

این خودرو علاوه بر استفاده از حفاظ زرهی، دارای حفاظت ضد حملات میکروبی، شیمیایی و هسته ای را داشته و از این تیربار 7.62 میلیمتری نیز بهره می برد. نارنجک های دودزا و ایجاد پرده دود برای فرار از موشک های هدایت لیزری دشمن از قابلیت های دیگر این نفربر است.

موشک توسن با احتمال اصابت به هدف معادل 95 درصد دارای برد 70 تا 4000 متر و قابلیت بکارگیری علیه اهداف دریایی و اهداف کم سرعت هوایی است. این موشک از یک سرجنگی 3.2 کیلرگرمی بهره برده و قابلیت نفوذ در زره تا 670 میلیمتر و شلیک در شب را دارد و استفاده از آن در نفربرهای زرهی امکان شکار تعداد بیشتری از ادوات زرهی دشمن را از برد مناسب فراهم کرده و از طرفی هر نفربر خودی را به تهدیدی برای دشمن تبدیل کرده و از تمرکز آتش را از روی تانک های خودی پراکنده می کند در حالی که از قدرت تحرک بالاتری نسبت به آنها برخوردار است.

به گزارش مشرق، تمامی این تجهیزات در حالی در قالب راهکنش های جدید بکار رفتند که تورهای استتار پیشرفته چند طیفی که بازتاب حرارتی و راداری ادوات را به مقدار ناچیز تبدیل کرده و تطابق بصری آنها را با محیط پیرامون نیز بسیار افزایش می دهند به طور گسنرده ای مورد استفاده قرار گرفتند. بعلاوه ماکت های دقیق و با قابلیت تحرک و جابجایی مناسب در سطح منطقه پراکنده شدند تا کار هدفیابی را برای نیروهای دشمن سخت، ضربه اول وی را پخش و بی اثر کرده و کاربرد اصل غافلگیری را از او سلب کنند.

خروج بی-ام-پی-2 از محل اختفاء

در رده تجهیزاتی نفربرها نمونه ای جدید از نوع چرخدار با نام سریر و یک نوع نفربر سبک شنی دار نیز در این رزمایش ها معرفی شده که در کنار گونه آمبولانس از نفر زرهی براق به نمایش درآمده است.

از راست به چپ: براق آمبولانس، سریر و نفربر کوچک شنی دار

نفربر زرهی و چرخدار سریر از یک تیربار 14.5 میلمتری مستقر در برجک متحرک استفاده کرده و قابلیت حمل 8 سرباز را دارد. انواع سامانه های مخابراتی بومی در آن بکار گرفته شده تا این خودروی چابک برای ایفای صحیح نقش خود ارتباط دائمی و امنی با واحد فرماندهی داشته باشد. این خودرو با برخوداری از زره قوی و منافذ کوچک برای استفاده در شلیک های سربازان از سرعت بالاتری نسبت به نفربرهای دیگر برخوردار است و با توجه به تصاویر که محل ورود و خروج نفرات را از پشت آن نشان می دهد حفاظت مناسبی برای سربازان بوجود می آورد. آنطور که از تصاویر برمی آید موتور این نفربر در جلوی آن نصب شده است که فضای بازتری را برای سربازان و تجهیزات محمول بوجود می آورد.

نفربر چرخدار سریر

نفر شنی دار زرهی نیز با توجه به محیط های صحرا وسیله مناسبی جهت انتقال سریع ادوات نیمه سنگین و نفرات به نقاط نزدیک دشمن است که ضمن ابعاد کوچک و چابکی و توان مانور بالا، پشتیبانی مناسب از واحدهای عمل کننده را بر عهده دارد. در این نفربر محل خروج نفرات از انتها بوده ضمن اینکه دریچه هایی نیز روی سقف آن مشاهده می شود. همچنین به نظر می رسد موتور این خودروی زرهی در جلو و سمت راست آن مستقر شده باشد.

در عملیات های تمرینی اخیر رزمندگان سپاه، همچنین از واحدهای موتوری سبک و بسیار پرتحرک مسلح به سلاح های سبک و نیمه سنگین برای افزایش درصد انهدام واحدهای دشمن بهره گیری شده که انواع تیربارها، موشک های دوش پرتاب ضد زره و سطح به هوا و تفنگ های تک تیرانداز دورزن از جمله تسلیحات محمول آنها به شمار می روند. این واحد که در نقاط مختلف پنهان شده اند در زمان مناسب و در جهات مناسب نسبت به واحدهای مهاجم دشمن وارد عمل شده و ضمن دشواری مقابله دشمن با آنها ضربات مهلک خود را با بهره گیری از ادوات یاد شده وارد می آورند.

در بخش پشتیبانی از واحدهای زمینی بالگردهای تهاجمی کبرا مسلح به توپ سه لوله 20 میلیمتری، راکت های هایدار70 و نسل های جدید موشک توفان حمله به واحدهای متحرک و زمینگیر شده دشمن را از بردهای چند کیلومتری در دستور کار داشتند. بالگردهای میل-17 نیز هر چند با قابلیت حمل حدود 30 نفر سرباز مسلح به عنوان وسیله ای عالی برای نقل و انتقالات سریع محسوب می شوند اما در 6 جایگاه حمل جنگ افزار در دو طرف بدنه امکان حمل پرتابگرهای 32 تایی راکت میانبرد و تیربارهای نیمه سنگین را دارند که حجم آتش قابل توجهی به آنها می دهد.

بالگرد کبرا در حال شلیک راکت

بالگرد میل-17؛ جایگاه های حمل جنگ افزار مشهود است

بخش بسیار مهم دیگر این رزمایش در بحث دفاع هوایی از واحدهای رزمی زمینی موشک های دوش پرتاب سطح به هوا و سامانه موشکی سام-6 بود. در کنار ادوات توپخانه ای 12.7 میلیمتری مستقر بر تانک ها، 14.5 و سلاح مهلک 30 میلیمتری مستقر بر نفربرها، از توپ های شناخته شده 23 میلیمتری نیز برای پوشش هوایی مؤثر در بردهای کمتر از 1500 تا 3000 متر و ارتفاع 2000 تا 2500 متر استفاده شد.

چند نوع موشک های دوش پرتاب موجود در کشور بردهای 500 تا 6000 متر و ارتفاعات کمتر از 30 تا 4000 متر را به خوبی پوشش داده و با توجه به سرعت های تا نزدیک 700 متر بر ثانیه ای خود، سلاح های قابل اطمینانی در برابر انواع بالگردها و هواپیماهای بدون سرنشین هستند. البته همانطور که ذکر شد موشک های توسن و تندر از پس اغلب بالگردهای دشمن به راحتی بر می آیند ولی سلاح های مخصوص ضدبالگرد نیز در کشور توسعه یافته است.

موشک دوش پرتاب سطح به هوا

سلاح دیگر پدافند هوایی بکار رفته در این رزمایش ها سامانه موشکی میانبرد و تمام متحرک سام-6 است. برد موشک های این سامانه تا 25 کیلومتر و سقف پرواز آنها 25 تا 14000 متر است که با سرعت 750 متر بر ثانیه ای خود انواع هواپیماهای دشمن را مغلوب می کنند.

سامانه های راداری، جنگ الکترونیکی و ارتباط بین واحدها در سام-6های کشورمان کاملاً بهسازی شده اند و از سامانه های اپتیکی هدفگیری نیز برای کمک به بقای رزمی در شرایط جنگ الکترونیک سنگین استفاده می شود. با حضور چنین سامانه ای در میدان نبرد، امنیت بالایی برای نیروهای زمینی نسبت به هواپیمای تهاجمی چون ای-10(که سقف پرواز آن 13400 متر است) و یا AC-130 که از حجم بالایی از تسلیحات سنگین برخوردار است ایجاد می شود.

در زمینه خطر موشک های ضد رادار باید اشاره کرد آمار منتشر شده در زمینه عملیات سرکوب پدافند هوایی در چند جنگ اخیر ناتو نسبت بسیار بد شلیک ده ها موشک برای انهدام یک رادار را نشان می دهد. نمونه های بهسازی شده سام-6 مقاوت بالایی از خود در برابر جنگ الکترونیک نشان داده اند که طبعاً دسترسی به آن استانداردهای ارتقاء بعد از آن جنگ ها که چند سال قبل از عهدشکنی روسها در معملات نظامی اتفاق افتاده برای کشورمان مقدور بوده است. هر چند بهسازی های اعجاب انگیز کشورمان روی سامانه های پدافندی و یا ساخت بومی آنها(مانند بهسازی و تمام دیجیتالی کردن اس-200 و ساخت مرصاد) نشان از وجود توانمندی بومی برای بهسازی سام-6 نیز هست.

البته قطعا تمامی قدرت رزمی ممکن در این رزمایش ها به نمایش گذاشته نشد مثلاً سامانه دفاع هوایی کوتاه برد، تمام متحرک و پرقدرت تور-ام-1 با قابلیت درگیری تا برد 12 کیلومتر و سقف ارتفاع 10هزار و پانصد متر (که نسبت با نمونه اصلی خارجی 4500 متر بهبود را نشان می دهد) و قابلیت درگیری همزمان با دو هدف و انهدام موشک ها و مهمات هواپرتاب با درصد موفقیت بالایی را دارد و یا خودروهای سفیر مجهز به خمپاره اندازهای سنگین، موشک های توفان(خصوصاً نمونه پرقدرت توفان-5) و راکت اندازهای 107 میلیمتری، راکت اندازهای پرقدرت آر-پی-جی-29 و ... اما همین ادوات و راهکنش بکارگیری آنها و برقراری ارتباطات امن، پایدار و پیوسته بین تمام واحدهای عمل کننده(با استفاده از تجهیزات مخابراتی بومی) نشان از آمادگی هوشمندانه و با دشمن شناسی بالا توسط نیروهای مسلح کشورمان است که برای هر حقه ای که نیروهای متجاوز در آستین دارند فن بدلی داشته و به صورت ترکیبی، سریع و ناپیدا نیروهای خود را در گستره وسیع از زمین های کشورمان وارد عمل می کند.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا